Naam / Beschrijving:

Transport van water door de stengel van een plant.

Stengels hebben een aantal belangrijke functies: ze zorgen voor stevigheid en groei, dragen de bloemen en bladeren en ze vervoeren water en stoffen via vaatbundels naar alle delen van de plant. Bij deze proef gaat het om de laatste functie.

Wat is er nodig:

  • Een paar verse witte bloemen. Bij voorkeur anjers of zuidenwindlelies.
  • Enkele kleurstoffen. Gebruik bijvoorbeeld plantaardige verfstoffen, voedselkleurstoffen (E100-nummers) of ecoline.
  • Een paar smalle glaasjes.

Achtergrond / (Kern-)doel:

Kerndoel 41 — de bouw van planten — functie stengel

Transport door vaatbundels in de stengel vindt in twee richtingen plaats. Water en mineralen worden naar boven getransporteerd; de door de plant geproduceerde stoffen (proces van fotosynthese) worden naar beneden vervoerd. Voor het transport naar boven, tegen de zwaartekracht in, zijn met name de volgende twee mechanismen verantwoordelijk: capillaire werking (watermoleculen plakken aan elkaar en aan de binnenkant van de vaten) en verdamping via de bladeren (waardoor onderdruk ontstaat).

Aan het werk...

Bouw de proef samen met de klas 's ochtends op. Dat kost maar een paar minuten:

1. Vul de glazen voor de helft met water en voeg enkele druppels kleurstof toe;
2. Snij de onderkant van de bloemstelen schuin af met een scherp mes;
3. Zet in elk glas een bloem;
4. Observeer een paar keer en evalueer aan het eind van de dag.

Wat is het resultaat?
Het waterniveau daalt in de glaasjes en de bloemen nemen de kleur over van de vloeistof. Waarom gebeurt dit? Via de stengel zijn de kleurstoffen in opgeloste vorm mee naar boven getransporteerd, waar het water vervolgens is verdampt. De kleurstoffen verdampen niet en blijven dus achter in de bloembladeren.

Bijzonderheden:

Niet alleen kleurstoffen maar ook andere stoffen, zoals mineralen, worden op deze manier door de plant verspreid. Leerlingen kunnen erop worden gewezen dat gifstoffen die in het milieu terecht zijn gekomen, ook door planten worden opgenomen en in alle delen van de plant terecht kunnen komen. Het eten van planten die zijn verbouwd op verontreinigde plekken, is dus zeer onverstandig.

Dit proefje kan het hele jaar door gedaan worden en het kost weinig tijd.

Zijn er verschillende kleurstoffen beschikbaar? Leuk! Dan kun je een gemengd boeket maken!

Interessant om te weten:

Dezelfde krachten die ervoor zorgen dat bloemen in een vaas water opzuigen zijn ook verantwoordelijk voor watertransport in een boom. Dat betekent dat het water soms een heel eind naar boven moet worden vervoerd. Een beuk kan in Nederland bijvoorbeeld meer dan 40 meter hoog worden. Daar is een enorme zuigkracht voor nodig. Uiteindelijk is de hoogte die een boom kan bereiken afhankelijk van het watertransport. Volgens berekeningen kan een seqouia (onder optimale omstandigheden) daarom maximaal 'maar' zo'n 122 tot 130 meter hoog worden.

Voor de opname van water zijn geen wortels nodig, zoals blijkt uit deze proef.

Verdere informatie:


Filmpjes:

Uitleg watertransport
Animatie watertransport