Naam / Beschrijving:

Bloemen en bladeren staan natuurlijk prachtig in een vaas, maar in gedroogde vorm zijn ze vaak veel langer houdbaar. Een eenvoudige methode om planten te drogen is persen. Met het geplette materiaal zijn vervolgens weer mooie decoraties te maken. Of laat de leerlingen een herbarium aanleggen van planten uit de omgeving.

Wat is er nodig:

  • bladeren, grassen, bloemen
  • absorberend papier (vloeipapier, koffiefilters, servetten, keukenpapier, krantenpapier)
  • grote, zware boeken
  • golfkarton (optioneel)

Achtergrond / (Kern-)doel:

Kerndoel 40 — verscheidenheid en eenheid — planten zijn op basis van kenmerken in te delen in
soorten

Planten kunnen worden gedetermineerd op basis van hun uitwendige bouw en vorm. Dat betekent dat aan de hand van kenmerken als bloemkleur en bladvorm kan worden bepaald tot welke soort een gevonden exemplaar behoort en wat de bijbehorende naam is. Veel flora's bevatten voor dat doel speciale determinatiesleutels. Bedenk wel dat voor de determinatie vaak de hele plant nodig is en niet alleen een bloem of enkel blad.

De Zweedse botanicus Linnaeus, geboren in de 18de eeuw, gaf een eerste aanzet voor het classificatiesysteem dat we nu kennen voor planten en dieren. Elk organisme werd door hem, op basis van waarneembare kenmerken, ondergebracht in een hiërarchische structuur die bestond uit verschillende rangen. Tegenwoordig worden de volgende acht rangen, van hoog naar laag, onderscheiden: domein - rijk - stam - klasse - orde - familie - geslacht - soort.

Voor de naamgeving van planten en dieren introduceerde Linnaeus de binomiale nomenclatuur. Dat betekent dat de wetenschappelijke naam van elk organisme nu bestaat uit twee woorden: het eerste woord is de genus- of geslachtsnaam, het tweede is de soortaanduiding. Linnaeus gebruikte voor de naamgeving dus de laatste twee rangen uit de bovengenoemde classificatiestructuur. Volgens deze systematiek is de wetenschappelijke naam van het madeliefje bijvoorbeeld Bellis perennis.

Aan het werk...

Persen (kleine hoeveelheden)
1. Knip een vel absorberend papier op maat (de grootte van het boek dat gebruikt gaat worden) en vouw het dubbel.
2. Leg de bloemen of andere plantendelen in het dubbelgevouwen papier, zonder dat ze elkaar raken. Houd er rekening mee dat de planten, eenmaal geperst, niet meer van vorm kunnen worden veranderd.
3. Steek het vel met de planten tussen de pagina's van het boek. Verzwaar het boek met andere boeken of objecten en leg de stapel op een warme, droge plek.
4. Ververs het absorberende papier de eerstvolgende dag(en), om het droogproces te versnellen.
5. Laat de bloemen en bladeren twee tot vier weken in de 'pers' liggen.

Persen (grote hoeveelheden)
Maak een stapel die bestaat uit de volgende lagen: golfkarton - absorberend papier - planten - absorberend papier - golfkarton - absorberend papier - planten - etc. (Het karton ventileert en zorgt ervoor dat zowel de dikke als de dunne delen van planten stevig op hun plek blijven liggen zonder dat de planten worden gekneusd.) Verzwaar de stapel met boeken of andere objecten en leg het geheel op een warme, droge plek.

Bijzonderheden:

Bloemen, bladeren en grassen kunnen het hele groeiseizoen door worden verzameld, dus van de vroege lente tot de late herfst. Verzamel bladeren in de herfst voor de mooie kleuren.

Kies een droge dag uit voor het verzamelen van bloemen en bladeren en wacht tot de dauw verdampt is, dus na de vroege ochtenduren. Materiaal dat nog vochtig is, kan gaan schimmelen en zal minder snel drogen.

Verzamel planten die onbeschadigd zijn en niet te jong of te oud. Bloemen kunnen het best geplukt worden als ze net helemaal tot ontwikkeling zijn gekomen, of iets ervoor (na de pluk zullen ze zich nog verder openen).

Interessant om te weten:

Een herbarium is een verzameling geconserveerde planten(delen). Meestal gaat het daarbij om planten in gedroogde vorm, bewaard in een boek. Het is leerzaam voor leerlingen om zelf een herbarium aan te leggen. Benodigdheden: een leeg foto- of plakboek en een tube fotolijm om de geperste planten in te plakken.

Het is handig om bij het verzamelen van de planten zoveel mogelijk gegevens op te schrijven die later kunnen helpen bij de determinatie. Denk daarbij aan informatie over het terrein (habitat) en aan kenmerken van de plant zelf, zoals de grootte, de bloemkleur en de geur. Neem in het herbarium in ieder geval de volgende gegevens op: wetenschappelijke naam, vindplaats en datum van verzamelen.

Er zijn tegenwoordig verschillende flora's op internet te vinden aan de hand waarvan planten kunnen worden gedetermineerd. Zie enkele links hieronder.

Verdere informatie:

Uitleg:
verschillende droogmethoden
hoe maak ik een herbarium?

Determinatiesites:
www.soortenbank.nl
www.wilde-planten.nl
www.bomen-determineren.com