Naam / Beschrijving:

Geurige klimplant — De Lathyrus odoratus of pronkerwt is een prachtige eenjarige klimplant. Hij dankt zijn Latijnse naam aan de heerlijk geurende bloemen, die het overigens ook goed doen in een vaas. De zaden van de pronkerwt kunnen direct buiten, in de volle grond worden gezaaid, maar voor leerlingen is het wel zo leuk om ze binnen 'voor' te zaaien.

Wat is er nodig:

  • zaad van de Lathyrus odoratus
  • kartonnen wc-rollen (bijvoorbeeld 1 per leerling)
  • 1 plastic bak of teiltje
  • 1 vel plastic folie of een grote doorzichtige plastic zak
  • 1 zak stek-/ zaaigrond

Achtergrond / (Kern-)doel:

Kerndoel 40 — instandhouding

Het zaad van de pronkerwt heeft een dikke huid, die eerst verzacht of beschadigd moet worden voordat tot ontkieming kan worden overgegaan. Zolang de zaadhuid niet op de een of andere manier wordt aangetast, blijft het zaad in rust: de kiemrust. Veel plantenzaden kennen een dergelijke rustfase. De natuur zorgt er zo voor dat het zaad eerst kan worden verspreid voordat het ontkiemt en er wordt bovendien mee voorkomen dat het kiemplantje in ongunstige omstandigheden opgroeit. Zaden met een dikke huid moeten bijvoorbeeld eerst door schimmels en bacteriën worden aangetast, voordat water (nodig voor de kieming) kan binnendringen. Het bodemleven wordt actiever bij hogere temperaturen waardoor de kans groot is dat het zaad in groeizaam weer ontkiemt. Andere zaden moeten letterlijk eerst een periode van koude door, voordat de ontkieming kan beginnen. De voor jonge planten ongunstige winterperiode wordt op die manier overgeslagen. Verder kan ook de hoeveelheid licht nog een rol spelen bij het doorbreken van de kiemrust. Veel zaden van bosplanten werken op die manier. Pas als er een gat in het bladerdek is gevallen en de groeiomstandigheden dus gunstig zijn, komen zij op. Soms zijn er zelfs hele bijzondere omstandigheden nodig voordat het zaad uit de rustfase komt, zoals de blootstelling aan de hitte van vuur. Dit mechanisme is te vinden in gebieden waar veel bosbranden voorkomen.

Aan het werk...

Let op: leg voor het zaaien de zaden 24 uur te weken in een bak met lauw water. De zaden die zijn opgezwollen hebben de meeste kans van slagen.

1. Zet de wc-rollen rechtop in de plastic bak en vul ze met grond.
2. Duw in elk kartonnetje een zaadje ongeveer 1 cm diep in de grond en geef vervolgens goed water.
3. Dek het geheel af met plastic folie, zodat een soort kasje ontstaat. Haal het plastic wel elke dag een uurtje weg zodat de lucht wordt ververst en waterdamp kan ontsnappen.
4. Zet de bak op een koele, donkere plek. De zaden ontkiemen het snelst bij een temperatuur tussen de 15 en 20 graden.
5. Als de kiemplantjes boven de grond zijn gekomen, mag het plastic weg en kunnen de potjes naar een lichtere plek worden verhuisd. Zet ze echter niet te warm, want dat levert zwakke planten op die, als ze eenmaal in de volle grond worden gezet, moeilijk wennen aan de buitentemperatuur.

Uitplanten
Als de kiemplantjes zo'n 5 tot 10 cm groot zijn, is het tijd om ze in de volle grond te zetten. Ze kunnen gewoon met wc-rol en al worden geplant. Zet de plantjes in de volle zon, bij een hek van gaas, een 'wigwam' of andere stellage. De ranken klimmen vanzelf omhoog.

Bijzonderheden:

Vanaf februari kan binnen worden voorgezaaid, na enkele weken kunnen de jonge plantjes dan de tuin in. Haal voor een vollere plant de top eruit als de plant zo'n 10 tot 15 cm hoog is (de energie wordt dan gestoken in het maken van meerdere stengels).

Interessant om te weten:

De zaden van de pronkerwt groeien in een peul, net als de zaden van de 'gewone' erwt. Ze behoren dan ook tot dezelfde familie, de vlinderbloemigen. Stop ze echter niet bij vergissing in je mond, want pronkerwten zijn erg giftig. Alleen als ze erg lang worden gekookt, schijnen ze hun gifstoffen kwijt te raken. Geniet dus vooral van de bloemen, maar eet er een gewoon doperwtje bij.

Verdere informatie:


Filmpje:
het zaaien van pronkerwten