Naam / Beschrijving:

Water dat door planten uit de bodem wordt opgenomen, komt via de bladeren in de atmosfeer terecht. In de vorm van regen valt het water vervolgens weer naar beneden. Dit onderdeel van de waterkringloop kan heel goed in het klein worden nagebootst. Leg een minituintje aan onder glas en het proces komt vanzelf op gang.

Wat is er nodig:

  • 1 grote glazen pot met deksel, bijvoorbeeld augurkenpot
  • grind of kleine kiezels
  • zand
  • potgrond (met turf)
  • 1 à 2 miniatuur kamerplanten (of haal wat mos uit eigen tuin).
  • kopje water

Achtergrond / (Kern-)doel:

Kerndoel 40 — relatie met de omgeving / kerndoel 43 — het weer

Water is overal om ons heen, niet alleen in sloten, meren en zeeën, maar ook in de grond en in de lucht. De beweging van het water door de atmosfeer, het oppervlaktewater en de bodem wordt de waterkringloop genoemd. Er kunnen daarin verschillende fasen worden onderscheiden.

Oceanen, meren en rivieren warmen op in de zon, waardoor een deel van het water verdampt (evaporatie). Zo komt het water in de vorm van gas in de atmosfeer terecht. Hetzelfde gebeurt met het water dat door planten uit de grond is opgenomen. Meer dan 90% van dit water verdampt via de huidmondjes in de bladeren (transpiratie) en komt zo eveneens in de atmosfeer terecht.

Waterdamp in de lucht stijgt op en condenseert vervolgens tot wolken (opeenhopingen van kleine waterdruppeltjes) onder invloed van lage temperaturen. Die wolken worden door de wind over de aardbol gejaagd, net zolang tot de waterdruppels groot en zwaar genoeg zijn om weer naar beneden te vallen, in de vorm van regen, hagel of sneeuw.

Een deel van de neerslag die op het land terecht komt, zal over het aardoppervlak naar beneden stromen, waar het water vervolgens in meren terecht komt of via rivieren weer naar de zeeën en oceanen wordt gevoerd. Een ander deel van het water zakt weg in de grond (infiltratie). Daar wordt het opgezogen door de wortels van planten of voegt het zich bij het grondwater dat langzaam maar zeker weer naar oppervlaktewater stroomt.

Aan het werk...

1. Bedek de bodem van de glazen pot met een laag grind en giet daar een dunne laag zand overheen.
2. Schep bovenop het zand een laag potgrond van zo'n 5 tot 8 cm dik en druk de grond aan. Gebruik eventueel een lepel of ander hulpmiddel als de opening van de glazen pot te klein is.
3. Graaf een gat voor het eerste plantje.
4. Haal de plant uit zijn potje en verwijder voorzichtig het teveel aan grond tussen de wortels (om de kluit wat kleiner te maken).
5. Zet het plantje in het plantgat en druk de grond rondom goed aan.
6. Herhaal deze handelingen voor een eventuele tweede of derde plant.
7. Giet tot slot een kopje water in de pot (niet teveel!) en schroef het deksel erop.
8. Zet de pot op een lichte plek, maar vermijd direct zonlicht.

Wat is het resultaat?
Het plantje in de pot zuigt het water uit de grond op. Een groot deel van dit water verdampt via de bladeren en komt in de 'atmosfeer' terecht. Tegen de glazen wanden van de pot zal zich vervolgens condenswater afzetten dat weer terugloopt naar de aarde. Zo ontstaat een mini-waterkringloop.

Bijzonderheden:

Deze proef kan het hele jaar door gedaan worden.

Interessant om te weten:

Een plant zuigt in het groeiseizoen voortdurend water op uit de grond. Dat water is onder andere nodig voor het fotosyntheseproces en voor het transport van mineralen. Eenmaal aangekomen in de bladeren, verlaat (vrijwel al) het water de plant weer in de vorm van waterdamp, een proces dat transpiratie wordt genoemd. Dat bladeren waterdamp afgeven is gemakkelijk aan te tonen door een plastic zakje om een tak te binden. Binnen de kortste keren zal zich condenswater in het zakje hebben gevormd.

Een grote eik kan in een jaar wel 150.000 liter water verdampen. Maar niet elke plant transpireert even sterk. Bovendien wordt de mate van transpiratie ook beïnvloed door bijvoorbeeld factoren die met het weer te maken hebben, zoals de temperatuur (hoe warmer, hoe meer afgifte van waterdamp), de luchtvochtigheid (hoe droger de omringende lucht, hoe sneller de verdamping) en de aanwezigheid van wind (bij windstilte wordt vochtige lucht niet afgevoerd, wat de verdamping vertraagt).

Verdere informatie:


Filmpje:
www.schooltv.nl

Uitleg:
http://earthguide.ucsd.edu
http://ga.water.usgs.gov
www.waterland.net